Trong và sau mưa bão, lũ lụt, vô số các vi sinh vật, bụi, rác thải, chất thải,… theo dòng nước tràn ra nhiều nơi, gây ô nhiễm môi trường và tiềm ẩn nguy cơ dịch bệnh. Những dịch bệnh phổ biến trong mùa mưa lũ như: sốt xuất huyết, sốt rét, các bệnh đường tiêu hóa như tả, lỵ, thương hàn, tiêu chảy, bệnh nước ăn chân, nấm da, cảm cúm, đau mắt đỏ…
Ngõ xóm thuộc thôn Khôn Duy bị ngập úng.
Trước tình hình đó, Trạm y tế xã Trần Phú " Hướng dẫn vệ sinh môi trường – Phòng chống dịch bệnh khi xảy ra lũ lụt".
1. Để chủ động phòng tránh dịch trong mùa mưa bão người dân cần thực hiện các biện pháp phòng chống dịch như sau:
1.1. Đảm bảo lựa chọn thực phẩm và chế biến thực phẩm an toàn, hợp vệ sinh, ăn thức ăn nấu chín và nước đã được đun sôi.
1.2. Thường xuyên rửa tay với xà phòng trước và sau khi chế biến thực phẩm, trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh.
1.3. Vệ sinh cá nhân hàng ngày, rửa chân sạch và lau khô các kẽ ngón chân sau khi tiếp xúc với nước lũ, nước bị nhiễm bẩn.
1.4. Tiêu diệt loăng quăng/bọ gậy, diệt muỗi bằng cách đậy kín các bể, thùng chứa nước, thả cá vào dụng cụ chứa nước lớn, loại bỏ các phế thải như chai, lọ, lốp ô tô… hoặc các hốc nước tự nhiên để không cho muỗi đẻ trứng
1.5. Mắc màn khi ngủ kể cả ban ngày
1.6. Thau rửa bể nước, giếng nước, dụng cụ chứa nước và dùng hóa chất để khử trùng nước ăn uống và sinh hoạt theo hướng dẫn của nhân viên y tế
1.7. Thực hiện nguyên tắc nước rút đến đâu làm vệ sinh đến đấy, thu gom, xử lý và chôn xác xúc vật theo hướng dẫn của nhân viên y tế
1.8. Khi có dấu hiệu nghi ngờ nhiễm bệnh, cần đến khám và điều trị tại các cơ sở y tế gần nhất.
2. Ngay khi nước rút, cần thực hiện các biện pháp xử lý nước và môi trường để tránh ô nhiễm ảnh hưởng đến sức khỏe.
2.1 Đối với các nguồn nước
Quy trình như sau:
Làm trong nước Khử trùng bằng hóa chất Đun sôi Ăn, uống
* Làm trong nước
- Cách làm trong nước bằng phèn chua:
+ Liều lượng: Sử dụng một trong các cách tính sau
1g phèn chua (nửa đốt ngón tay) cho 20 lít nước
10 gam phèn chua cho 200 lít nước
50 gam phèn chua cho 1.000 lít nước (1 m3 nước)
+ Cách làm: Hòa tan phèn trong một gáo nước cho tan hết, đổ vào dụng cụ chứa nước và khuấy đều, để lắng 30 phút, gạn lấy nước trong.
- Nếu không có phèn chua: Dùng vải sạch lọc nước, làm vài lần đến khi nước trong.
* Khử trùng bằng hóa chất
- Hóa chất: Hiện nay loại hóa chất dùng phổ biến là Cloramin B bột hàm lượng 25-27% hoạt tính.
- Liều lượng: đối với Cloramin B bột 25-27% hoạt tính, pha 0,3 gam bột Cloramin B cho 30 lít nước
Có thể dùng thìa ước tính như sau:
1 thìa canh đầy tương đương 10 gam
1/3 thìa bột Cloramin B cho 300 lít
1 thìa Cloramin B cho khoảng 1.000 lít nước (1 m3 nước).
- Cách khử trùng:
+ Cho nước vào xô, chậu, dụng cụ chứa nước, tốt nhất dùng dụng cụ chứa nước có định lượng. Ví dụ sử dụng xô khoảng 10 - 20 lít
+ Hòa tan Cloramin B vào gáo nước rồi đổ vào dụng cụ chứa nước; Trộn đều, múc nước lên, khi thấy mùi Clo là được.
+ Dùng nước sau xử lý 30 phút.
+ Đun sôi trước khi dùng.
Lưu ý:
Không tiến hành khử trùng đồng thời với đánh phèn vì phèn hoặc các chất hữu cơ trong nước sẽ hấp phụ hết Clo hoạt tính và làm mất tác dụng khử trùng của Clo.
Sau khi khử trùng ngửi thấy mùi Clo thì việc khử trùng mới có tác dụng.
Nếu lỡ cho quá nhiều Clo thì chờ thêm nửa giờ hoặc một giờ nữa cho bớt mùi nồng. Nước này vẫn phải đun sôi rồi mới uống được.
* Khử trùng bằng nhiệt:
Đun sôi nước trước khi sử dụng.
2.2. Xử lý phân trong khi ngập lụt
*Xử lý phân người
- Đào hố tiêu tạm thời ở chỗ đất cao, chưa bị ngập và cách xa nhà ở, nguồn nước trên 50m.
- Hộ gia đình: Đào những hố nhỏ kích thước 0,5m x 0,5m x 0,5m.
- Nơi sơ tán: Đào hố tiêu nông hoặc sâu cho khoảng 100 người dùng
Hố nông: 30cm x (300 - 350cm) x (90 - 150cm);
Hố sâu: (75 - 90cm) x (300 - 350cm) x (180 - 240cm).
Khi sử dụng xong dùng tro hoặc đất lấp lại, khi kết thúc sơ tán phải lấp đất kỹ và lèn chặt.
- Nơi nước ngập cao, không kịp sơ tán hoặc phải ở lại nơi ngập lụt thì tạm thời sử dụng thùng, chậu, rổ… lót nilon, đổ tro, trấu hoặc đất vào, đi tiêu vào đó rồi treo phía ngoài nhà hoặc trên cây, khi nước rút đem đi chôn. Có thể bố trí nhà tiêu di động để thu gom và xử lý phân.
*Xử lý phân gia súc, gia cầm
- Tập trung và chôn hàng ngày chỗ đất cao, chưa ngập, cách xa nơi ở, nguồn nước trên 50m. Trước khi lấp đất, rắc vôi bột để khử trùng tránh gây ô nhiễm.
- Nơi không có chỗ chôn cần tập trung, xử lý bằng vôi bột và đóng vào các bao kín để ở nơi đất cao không ngập nước; dùng túi nilon bọc kín tránh ruồi, mùi hôi. Khi nước rút đem đi chôn.
2.3.Quản lý gia súc, gia cầm và xử lý xác súc vật trong khi ngập lụt
- Gia súc và gia cầm phải được quản lý chặt chẽ, không thả rông gia súc, gia cầm để tránh làm ô nhiễm môi trường. Làm vệ sinh chuồng trại và tẩy uế hàng ngày bằng các loại hóa chất khử trùng thông thường như: vôi bột, Cloramin B.
- Nếu thấy gia súc, gia cầm có biểu hiện mắc bệnh phải cách ly hoặc đem tiêu hủy (chôn hoặc đốt) đúng theo quy định.
+ Trước khi chôn xác súc vật chết hoặc bị bệnh cần xử lý bằng vôi bột hoặc hóa chất sát trùng, tốt nhất là bao gói kín bằng vật liệu không thấm nước và chôn ở nơi đất cao xa nguồn nước và khu dân cư.
+ Đào hố chôn sao cho tất cả xác súc vật được vùi sâu dưới đất ít nhất 0,8m, đổ 2 - 3kg vôi bột lên trên, hoặc phun dung dịch hóa chất khử trùng, tẩy uế (Crezil, Cloramin B,…) nồng độ cao (có thể tới 100mg/l Cloramin B) rồi lấp đất, lèn chặt.
+ Cắm biển báo hiệu nơi chôn xác súc vật để tránh bị đào bới.
+ Trường hợp phải chôn ở nơi có nguy cơ ngập nước thì phải lèn chặt bằng đất đá không để xác súc vật nổi lên.
+ Những nơi có điều kiện có thể thiêu hủy xác động vật chết.
2.4.Thu gom, xử lý rác thải y tế
- Chất thải y tế phải được phân loại, thu gom đúng quy định. Trong quá trình thu gom, túi đựng chất thải phải được buộc kín miệng túi, thùng đựng chất thải phải đậy nắp kín, đảm bảo không bị rơi, rò rỉ chất thải làm phát tán mầm bệnh ra bên ngoài.
- Khu vực lưu giữ tạm thời chất thải y tế trong thời gian mưa, lũ cần được bố trí ở một khu vực nền cao thoát nước, có mái che, cách xa khu vực ở của người dân. Trường hợp khu lưu giữ chất thải y tế tạm thời không có mái che, cần để chất thải vào túi nilon không thấm nước và buộc chặt miệng túi. Bố trí các phương tiện, dụng cụ, túi, thùng để thực hiện thu gom chất thải; khử khuẩn, vệ sinh môi trường…
- Rác thải y tế phải được chuyển giao cho đơn vị có chức năng phù hợp do địa phương lựa chọn để phân loại, thu gom, vận chuyển, xử lý theo quy định.